Chuyện tình đặc biệt của người trưởng tàu

Tàu anh qua núi là ca khúc kinh điển của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. Tác phẩm ra đời năm 1977, trong chuyến công tác của NSND Thanh Hoa và người chồng đầu tiên của bà – nhạc sĩ Phan Lạc Hoa. Tại chương trình Ký ức vui vẻ, NSND Thanh Hoa từng kể lại: Thời điểm đó việc đi tàu rất vất vả, cứ hết một ga lại phải đợi đến 3, 4 tiếng mới được đi tiếp. Khi đi đến đèo Hải Vân, người trưởng tàu tên Quý bỗng kéo một hồi còi rất dài rồi cho dừng tàu, sau đó anh ra một góc, trò chuyện với nhạc sĩ Phan Lạc Hoa.

Khi hai người quay lại, NSND Thanh Hoa thấy đôi mắt của họ đều đỏ hoe. Sau đó, bà được nghe chồng kể lại: “Đây là đoạn người yêu của anh Quý trưởng tàu đã từng ngã xuống nên mỗi lần đi qua đây anh ấy đều kéo một hồi còi dài và thắp nén nhang như một lời chào đến người yêu quá cố”.

Cố nhạc sĩ Phan Lạc Hoa. (Ảnh: GĐ)

Đồng cảm với tình yêu của người trưởng tàu, nhạc sĩ Phan Lạc Hoa đã sáng tác ca khúc Tàu anh qua núi làm quà tặng anh. NSND Thanh Hoa kể lại: “Suốt buổi tối, tôi chỉ thấy chồng tôi ôm đàn ngồi ở một góc”. Cho đến 3 giờ sáng, nhạc sĩ Phan Lạc Hoa lay Thanh Hoa dậy để đàn thử xem giai điệu của ca khúc có “nghe được không”. Đến 8 giờ sáng hôm sau, ca khúc chính thức được hoàn thành.

NSND Thanh Hoa phải gấp rút học cho thuộc ca khúc ấy để trước khi đến Sài Gòn sẽ hát tặng cho anh Quý trưởng tàu. NSND Thanh Hoa vẫn nhớ như in: “Hôm ấy đến chỗ chờ ở Cẩm Giàng, mọi người tụ tập lại trong căn phòng và Thanh Hoa hát cho mọi người nghe. Và lúc ấy, tôi hát không được trọn bài vì nước mắt cứ tuôn”.

Trò chuyện với MC Lại Văn Sâm, NSND Thanh Hoa cũng chia sẻ: “Anh Phan Lạc Hoa giải thích cho tôi câu “yêu nhau mấy núi anh cũng trèo” xuất hiện trong ca khúc là bởi: “Anh muốn dù đoàn tàu đi rồi nhưng dư âm mối tình vẫn ở lại, như tiếng còi anh kéo để tặng cho người yêu”.

Ca khúc “Tàu anh qua núi” do nhạc sĩ Phan Lạc Hoa sáng tác, NSND Thanh Hoa thể hiện. (Clip: THVTG)

Sau NSND Thanh Hoa, từng có nhiều nghệ sĩ trẻ thể hiện ca khúc Tàu anh qua núi, có thể kể tới Anh Thơ, Tân Nhàn, Bùi Lê Mận. Khi được hỏi cảm nghĩ về điều này, Thanh Hoa cho biết: “Mọi người cứ nói, không ai qua được Thanh Hoa mà tôi buồn. Ca khúc hay, nếu chỉ có một người hát thì đời sống tác phẩm rất ngắn, không thể trường tồn. Chúng ta phải nghĩ “rộng” ra. Mỗi người đều có chất giọng riêng, mang đến cho tác phẩm màu sắc mới. Tôi có giọng mảnh, hát cũng không giống ai, được mọi người nhớ tới”.

NSND Thanh Hoa thu âm Tàu anh qua núi lần đầu năm 1979 nhưng bản thu năm 1981 tại Đài tiếng nói Việt Nam mới trở thành kinh điển. Sau gần 50 năm ra đời, tác phẩm vẫn vang lên tại nhiều sân khấu lớn, nhỏ. Tác giả của ca khúc – nhạc sĩ Phan Lạc Hoa vĩnh biệt trần thế năm 1982, ở tuổi 35. Trong hơn 10 năm hoạt động nghệ thuật, bên cạnh ca khúc Tàu anh qua núi, ông còn nổi danh với tác phẩm Tình yêu bên dòng sông quan họ.

Tham khảo thêm